Η Κοινή Γρίπη – Συμπτώματα και Αντιμετώπιση

Περιγραφή της πάθησης

Η γρίπη (το ορθότερο είναι γρίππη αλλά θα χρησιμοποιήσουμε τον συνηθέστερο τρόπο γραφής σήμερα που είναι με ένα π) είναι μια οξεία εμπύρετη νόσος η οποία εκδηλώνεται, κυρίως, με συμπτώματα από το αναπνευστικό σύστημα και προκαλείται από τους ιούς της γρίπης ομάδας Α και Β.

Οι ιοί της γρίπης προσβάλλουν το ανώτερο ή/και το κατώτερο τμήμα του αναπνευστικού συστήματος (μύτη, φάρυγγας, λάρυγγας, βρόγχοι, πνεύμονας). Η γρίπη δεν πρέπει να συγχέεται με το κοινό κρυολόγημα, το οποίο οφείλεται σε άλλους ιούς (πχ. ρινοϊούς), είναι ηπιότερη νόσος και περιορίζεται μόνο στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Η γρίπη στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτοπεριοριζόμενη. Μερικές φορές όμως μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές κυρίως σε άτομα με σοβαρά υποκείμενα νοσήματα.

Ο ιός της γρίπης μεταδίδεται με τη μορφή μικρών σταγονιδίων όταν ένας ασθενής βήχει, φταρνίζεται ή μιλάει. Μεταδίδεται επίσης μέσω των χεριών όταν κάποιος αγγίζει επιφάνειες ή αντικείμενα που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα του. Οι ενήλικοι μπορούν να μεταδώσουν τη νόσο μία ημέρα πριν εμφανίσουν συμπτώματα ως και μία εβδομάδα μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Τα παιδιά και οι ασθενείς σε ανοσοκαταστολή μπορεί να αποτελούν «πηγές» μόλυνσης για διάστημα μεγαλύτερο της εβδομάδας.

Γρίπη Συμπτώματα – Κλινική Εικόνα

Τα συμπτώματα της γρίπης συνήθως ξεκινούν απότομα και περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, πόνους των μυών και των αρθρώσεων, πονοκέφαλο, έντονη κόπωση, καταρροή, πονόλαιμο, ξηρό βήχα. Εντούτοις, έχει περιγραφεί ένα ευρύ φάσμα άλλων εκδηλώσεων, που κυμαίνεται από απύρετη αναπνευστική νόσο, έως και συστηματική νόσο, με σχετικά μικρή συμμετοχή από το αναπνευστικό. Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως ναυτία, εμέτους, διάρροια, ενώ στους ενήλικες τα συμπτώματα αυτά είναι σπάνια. Τα συμπτώματα αρχίζουν 1–4 ημέρες μετά την προσβολή από τον ιό και διαρκούν 2–7 ημέρες, ο βήχας όμως μπορεί να επιμείνει για αρκετό χρονικό διάστημα.

Διάγνωση – Εξετάσεις

Συνήθως, σε περιπτώσεις γνωστής επιδημίας, ο γιατρός θέτει με βεβαιότητα τη διάγνωση με βάση τα συμπτώματα του ασθενούς χωρίς να είναι αναγκαία η διενέργεια εργαστηριακού ελέγχου. Εντούτοις, μερικές φορές είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τη γρίπη από άλλες ιώσεις του αναπνευστικού συστήματος και μόνο με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να γίνει ακριβής διάγνωση. Οι εξετάσεις αυτές είναι η καλλιέργεια του ιού στις ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις ή ο έλεγχος για αντισώματα κατά του ιού στο αίμα. Επίσης, έχουν αρχίσει να διαδίδονται ευρέως δοκιμασίες ταχείας διάγνωσης με ανίχνευση αντιγόνων του ιού σε δείγματα από το ρινοφάρυγγα. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι απαραίτητο να γίνονται τέτοιες εξετάσεις, καθώς τα αποτελέσματά τους δεν πρόκειται να επηρεάσουν τον τρόπο αντιμετώπισης του ασθενούς.

Αντιμετώπιση της γρίπης

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ιώσεις, έτσι και η γρίπη συνήθως «θα κάνει τον κύκλο της». Χρειάζεται ανάπαυση, καλή ενυδάτωση με υγρά, αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ, λήψη αντιπυρετικών (όπως παρακεταμόλη, Depon) για την αντιμετώπιση του πυρετού και παυσίπονων για την αντιμετώπιση του πόνου των μυών. Τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία θέση στην θεραπεία της γρίπης, διότι δεν καταπολεμούν τους ιούς. Πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση ασπιρίνης σε παιδιά και εφήβους, ιδίως όταν έχουν πυρετό, χωρίς συμβουλή ιατρού. Στα άτομα αυτής της ηλικίας που έχουν αρρωστήσει με γρίπη, η ασπιρίνη μπορεί, σπάνια, να προκαλέσει ένα σοβαρό νόσημα που λέγεται σύνδρομο Reye.

Υπάρχουν δυο κύρια αντιιικά φάρμακα που μπορούν να χορηγηθούν σε περιπτώσεις γρίπης με σοβαρά συμπτώματα ή επιπλοκές και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου: η ζαναμιβίρη (Relenza) και η οσελταμιβίρη (Tamiflu). Τόσο η ζαναμιβίρη όσο και η οσελταμιβίρη μπορεί να ελαττώσουν τη διάρκεια της ανεπίπλεκτης γρίπης κατά περίπου μια ημέρα, εάν χορηγηθούν εγκαίρως, δηλαδή μέσα στις δυο πρώτες ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Μπορούν επίσης να προλάβουν σοβαρές επιπλοκές της γρίπης, όπως την πνευμονία. Για ασθενείς υψηλού κινδύνου, η θεραπεία με αντιικά μπορεί να αποτρέψει βαρύτερη νόσηση και ανάγκη για νοσηλεία. Οι περισσότεροι πάντως ασθενείς με ήπια συμπτώματα βελτιώνονται μέσα σε 3-4 ημέρες και δε χρειάζεται να πάρουν αντιικά φάρμακα. Ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει αντιικά σε ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου ή που παρουσιάζουν σοβαρά συμπτώματα.

Πρόληψη – Μέτρα υγιεινής

Η τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής είναι ένας αρκετά αποτελεσματικός τρόπος για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, από τη γρίπη. Για το λόγο αυτό:

• Αποφύγετε στενή επαφή με άλλα άτομα.
• Αποφύγετε να έρχεστε σε επαφή με άτομα που είναι άρρωστα.
• Κρατήστε απόσταση από τους άλλους όταν είστε εσείς άρρωστοι για να τους προφυλάξετε και να μην αρρωστήσουν.
• Μείνετε στο σπίτι σας όταν είστε άρρωστοι. Όταν είστε άρρωστοι αποφύγετε, εφ όσον βέβαια αυτό είναι δυνατόν, να πηγαίνετε στη δουλειά σας, στο σχολείο, σε συναθροίσεις οικογενειακές ή κοινωνικές, σε πολυσύχναστα μέρη και να κυκλοφορείτε με μέσα μαζικής μεταφοράς. Με αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσετε να μην αρρωστήσουν και άλλοι άνθρωποι.
• Καλύψτε με χαρτομάντιλο το στόμα και τη μύτη σας όταν βήχετε ή φταρνίζεστε. Με αυτό τον τρόπο προστατεύετε αυτούς που είναι γύρω σας και μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα να αρρωστήσουν και αυτοί.
• Πλένετε συχνά τα χέρια σας. Το συχνό πλύσιμο των χεριών μειώνει σημαντικά την διασπορά των ιών. Με αυτό τον τρόπο προστατεύετε τον εαυτό σας και τους γύρω σας.
• Αποφύγετε να πιάνετε τα μάτια σας, τη μύτη σας ή το στόμα σας. Οι ιοί της γρίπης συχνά μεταδίδονται όταν κάποιος αγγίζει αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια του, τη μύτη ή το στόμα του.
• Μέχρι σήμερα, ο κύριος τρόπος για να προστατευθεί κανείς από τη γρίπη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός. Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον αντιγριπικό εμβολιασμό, που είναι το κύριο μέτρο πρόληψης για τη γρίπη.
  
  

Οι ομάδες υψηλού κινδύνου, που θα πρέπει να εμβολιάζονται για τη γρίπη, είναι οι εξής:

1. Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.

2. Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι).

3. Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:

• Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες.
• Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές.
• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας).
• Μεταμόσχευση οργάνων.
• Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες).
• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα.
• Χρόνια νεφροπάθεια.
• Νευρομυικά νοσήματα.

4. Έγκυες γυναίκες β και γ τριμήνου.

5. Παιδιά που λαμβάνουν μακροχρόνια ασπιρίνη (π.χ. παιδιά με νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.α.), για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη.

6. Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.

7. Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικοί και εσωτερικοί σπουδαστές γυμνασίων-λυκείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.α.).

Συμβουλές/tips

1. Αποφεύγεται τη λήψη αντιβιοτικών σε κάθε περίπτωση λοίμωξης του αναπνευστικού.

2. Στις περισσότερες περιπτώσεις η γρίπη «κάνει τον κύκλο της» και αυτοπεριορίζεται.

3. Να ζητάτε συμβουλή από το ιατρό σας πριν λάβετε οποιοδήποτε αντιβιοτικό και σε περιπτώσεις που εμφανίζεται σοβαρά συμπτώματα γρίπης όπως δύσπνοια, πόνο στο στήθος, λιποθυμική τάση ή σύγχυση.

4. Το αποτελεσματικότερο μέτρο πρόληψης της γρίπης είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο.

Αλήθειες / Ψέματα γύρω από τη γρίπη

Μύθος: Οι ασθενείς με γρίπη θα πρέπει να λαμβάνουν άμεσα αντιβιοτικά.

Αλήθεια: Τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία θέση στην αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον ιό της γρίπης και δίδονται μόνο σε περιπτώσεις μικροβιακής επιλοίμωξης (πχ βακτηριακής πνευμονίας).

Μύθος: Όλοι οι ασθενείς με συμπτώματα γρίπης πρέπει να λαμβάνουν αντιικά φάρμακα

Αλήθεια: Η γρίπη είναι μια ιογενής νόσος η οποία συνήθως είναι αυτοπεριοριζόμενη. Τα αντιιικά φάρμακα χορηγούνται σε ασθενείς με σοβαρή νόσηση από τον ιό της γρίπης και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου με υποκείμενα νοσήματα.

Μύθος: Το αντιγριπικό εμβόλιο δεν προστατεύει ικανοποιητικά από τη γρίπη.

Αλήθεια: Το εμβόλιο κατά του ιού της γρίπης συνεχίζει να αποτελεί το σημαντικότερο προληπτικό μέτρο που έχουμε στα χέρια μας ενάντια στη γρίπη. Επίσης το εμβόλιο προλαμβάνει τις σοβαρές επιπλοκές στους νοσούντες. Δεν είναι τυχαίο ότι από τα σοβαρά περιστατικά που εισήχθησαν σε ΜΕΘ στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, λόγω γρίπης, το 99% αφορούσε ανεμβολίαστα άτομα.

Συχνές ερωτήσεις

Πότε πρέπει να γίνεται ο αντιγριπικός εμβολιασμός;

Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου. Χρειάζονται περίπου 2 εβδομάδες από τον εμβολιασμό ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει προστατευτικά αντισώματα για τη γρίπη. Παρόλο που ο καλύτερος χρόνος για εμβολιασμό είναι η περίοδος Οκτωβρίου-Νοεμβρίου, μπορεί κάποιος να εμβολιαστεί και αργότερα, εάν ανήκει στις ευπαθείς ομάδες και για κάποιο λόγο δεν εμβολιάστηκε έγκαιρα.

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα τα οποία πρέπει να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για άμεση επικοινωνία με το γιατρό;

Σε ό,τι αφορά τα παιδιά, αυτά είναι ο υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός, η αναπνευστική δυσχέρεια, η κυάνωση, η άρνηση λήψης υγρών ή τροφής, η υπνηλία, η διέγερση ή οι σπασμοί καθώς και η επανεμφάνιση του πυρετού ή η επιδείνωση του βήχα ύστερα από βελτίωση των συμπτωμάτων. Στους ενηλίκους τα συμπτώματα που δείχνουν ότι απαιτείται άμεσα επαφή με τον γιατρό είναι ο υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός, η δύσπνοια, ο πόνος ή το αίσθημα πίεσης στο στήθος, τα λιποθυμικά επεισόδια, η σύγχυση καθώς και οι πολλοί ή συνεχείς έμετοι.